Column Jan Bessembinders, CDA Woudenberg

Nieuwe agrarische verdienmodellen graag

Misschien was het nog te vroeg of de nood simpelweg niet hoog genoeg, maar wat een paar maanden geleden niet lukte, kreeg onze CDA Woudenberg fractie eind april wél voor elkaar: unanieme steun en genoeg mede-indieners voor een CDA motie die onze burgemeester en wethouders vraagt om zich in de provincie sterk te maken voor rendabele agrarische business cases. “Rendabele wat?” hoor ik u denken? Rendabele agrarische business cases – ik leg het uit. 

Teleurgestelde agrariërs
Op basis van internationale afspraken heeft Nederland doelen bepaald voor verbetering van natuur, water en klimaat. Die landelijke afspraken staan in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Een aantal van die doelen doet vast wel een belletje bij u rinkelen: meer natuurgebieden met meer soorten dieren en planten, minder stikstof en minder broeikasgassen. Het zijn de provincies die bepalen hoe we die NPLG-doelen gaan bereiken. In juli 2023 heeft de Provincie Utrecht een eerste invulling van die doelen op het grondgebied van de provincie ingediend: het concept-Utrechts Programma Landelijk gebied (UPLG). Binnen de Regio Amersfoort (waar Woudenberg deel van uitmaakt) hebben bestuurders vervolgens nagedacht hoe we een bijdrage kunnen leveren aan dat UPLG. Die regionale bijdrage aan het UPLG, NPLG en verschillende internationale afspraken heet Handelingsperspectief Buitengebied Regio Amersfoort, kortweg Handelingsperspectief. En zo belandt een vraagstuk van de Brusselse bureaus via Rijk en Provincie op het bordje van de Woudenbergse Gemeenteraad. Lange aanloop, maar goed om te beseffen dat als teleurgestelde agrariërs protesteren tegen Brusselse plannen, diezelfde plannen ook effect hebben op ons Woudenbergse grondgebied en Woudenbergse agrariërs.

Verliesmodel
Met het Handelingsperspectief Buitengebied Regio Amersfoort zijn agrariërs niet bepaald blij – sterker nog: ze zijn weggelopen van de onderhandelingstafel. Voor wie die boerenboosheid niet snapt, is het goed om het volgende te bedenken: niemand wil investeren in een verliesmodel. Ga maar na in je eigen dagelijkse bezigheid: je werkzaamheden anders inrichten zodat ze beter zijn voor milieu, klimaat en je omgeving, dat is natuurlijk prima. Maar als je werkgever voorstelt om daar zoveel salaris voor in te houden dat je aan het einde van iedere maand structureel in de min eindigt; dan krab je je als werknemer toch op zijn minst achter je oren? En waarom vragen we dat dan wel van onze agrariërs? Dat klopt gewoon niet.

Kalkoen
Het Handelingsperspectief rept van een agrarische sector die natuurinclusief onderneemt, die extensiveert, die minder stikstof uitstoot, die minder koeien per hectare houdt - en die daarvoor een passende beloning krijgt. Maar onderaan de streep moeten er in onze regio ook meer woningen worden gebouwd, komt er meer natuur bij en is de agrariër gewoon de spreekwoordelijke kalkoen die weet: je staat op het menu, maar je mag zelf het sausje kiezen. Want nergens staat becijferd wat een passende beloning is voor de agrariër nieuwe stijl. Sterker nog: er staat geen enkele uitwerking van zo’n agrarische business case in, of wat dat op mag leveren. Dan kun je de waterkanten op je land wel laten bijknippen door een loonwerker zodat natuurvriendelijke oevers ontstaan, maar daarna is het geld toch echt op.

Nieuwe verdienmodellen
Wat CDA Woudenberg betreft, gaan we de agrariërs ruimte bieden om in overleg met overheden en andere bedrijven meer werk te maken van nieuwe verdienmodellen. Met die gedachte in het achterhoofd heb ik in overleg met LTO Gelderse Vallei een motie opgesteld die ons College oproept om zich sterk te maken voor rendabele agrarische business cases als we verdergaan met het Handelingsperspectief en het UPLG. Ik heb de term business cases bewust niet verder ingevuld omdat de sector zo zelf invulling kan geven aan de manier waarop zij vee wil houden, de natuur beheert of gewassen verbouwt waar je bijvoorbeeld natuurlijk isolatiemateriaal van kunt maken. Want er zijn veel waardeketens denkbaar die nog duurzamer of circulair ingericht kunnen worden. En misschien, ja heel misschien, sijpelt er op enig moment een succesvol voorbeeld van zo’n business case terug van Woudenberg naar Brussel.